Bahçeperim - Çay Bilgesi...

Dünyanın dört bir yanında yapılan, tüm kültür ve dinlerinde –kutsal veya çok tanrılı- geçmişten geleceğe uzanan bir yemeği: Aşure.

Arkeologlar, tabletlere baktığında: Haşlanmış buğday, burçak, hurma ve kuru üzümden oluşan bir yemeği okudu. Yani, ilk aşure tarifi.

İnsanoğlu ister İskoçya’da ister Çin’de yaşasın; bana göre aşureyi: Hz. Adem’i anmak için yapıyor.

Kil Tablet

Aşurenin ana malzemesi: Buğdaydır.

Hz. Adem’e yeryüzüne indiğinde nimet olarak verildi. Buğdayı eken ve ekmek yapandır. Nazan Bekiroğlu, Lâ Kelimeler kitabında yaşananı çok güzel anlatır.

Bu dünyanın özetini çıkarmak için tek bir kelime isteseler Adem’den: Buğday, derdi. Çünkü dünyanın bir buğday tarlası üzerinden esen geçen rüzgâr kadar hükmü vardı.

Ve Adem buğdaya ama buğday da Adem’e muhtaçtı…

Lâ Kelimeler Kitabı

Her kültür de buğday bereket sembolüdür.

İngiltere ve Çin’de yılbaşı gecesi veya sabahında yenilirmiş. Bence, Hz. Adem’in dünyaya indirilişini simgeleyen ritüeldir.

Aşure Kaynatan Derviş

Bizde, Muharrem ayının onuncu günü kazanlar kaynar. Hz. Adem’in dünyaya indirilişi, Hz. Nuh’un tufandan kurtuluşu gibi önemli zamanların anılmasıdır.

Osmanlı’ya baktığımızda; üç farklı pişirilme usulü var:

Aşure

Süzme Aşure

Sütlü Aşure

Aşure: Annelerimizin yaptığı yemektir. Eskiden, bakla ve hurma da konurmuş.

Amasya Bayezid Külliyesi

Süzme Aşure:

Sarayda yemek listesinde adı geçiyor. Haşlanmış buğdayın helmesi alınır meyve ve kuruyemişle tekrardan pişirilir. Kuru üzüm, şeker, badem, fıstık ve tarçın ana malzemedir. İçine misk ve gül suyu eklenirmiş.

Misk ve gül suyu eklemenin anlamı: Hz. Peygamber’e salât ve selamdır. Onun şefaat ve şifasının nimet üstüne yansımasıdır.

Sütlü Aşure:

Süt ve pirinç sübyesi ile dövülmüş kabuksuz badem karışımından yapılmış. Düşünceme göre, glüten intolerans rahatsızlığı olup aşure seven saray halkı için pişiyordu.

Aşure yapımı bir törendir. Sabahın erken saatinde kalkılır. Abdestle kazanların başında malzeme haşlanırken; Yasin ve Mülk sureleri okunur. Geçmişlerin ruhuna bağışlanıp dilekler tutulur. Vav harfi şeklinde kepçe en az dört kere çevrilir. Kapağında biriken su atılmaz; gözlere şifa niyetiyle sürülür. İlk büyük tas evde bırakılır. Geri kalan aşure de konu komşuya dağıtılır.

Ev sahibi, aşureye kaşığını daldırdığında bakla bulursa “bereket” sayarmış. Bu baklayı para kesesine saklarmış.

Aşure Hazırlıklarımız

Biz de aşureyi kız kardeşim de yaptık. Patron hasta olduğundan yapım aşamaları çok fotoğraflayamadık.

Bizim tarifimiz de:

2,5 Su Bardağı Buğday

1 Çay Bardağı Fasulye

1 Çay Bardağı Nohut

2 Tane Elma

1 Tane Ayva

1 Salkım Taze Üzüm

2 Yemek Kaşığı Kuru Üzüm

2 Tane Nar

3 Tane Erik

2 Yemek Kaşığı Kuş Üzümü

5-6 Tane Karanfil

2 Yemek Kaşığı Kabuğu Çıkarılmış Badem

2 Yemek Kaşığı Kabuğu Çıkarılmış Yer Fıstığı

1 Portakalın Kabuğu

Buğday, nohut ve fasulye haşlandı. İçine meyveler atılıp şekerle kaynatıldı. Kabukları soyulmuş fıstık, badem, karanfil ve kuş üzümü biz az zencefil de ekledik. Patron hastaydı. Bir an önce ayağa kaldırmalıydım. Dualarımızla aşureyi pişirdik. Çiçek gibi süsledik. Patron bir kâsesini kalpli yaptı. Artık mesaj 
kimeyse? 

Kalpli Aşure

Son söz:

Aşure yapanların niyet ve dualarını; Allah kabul etsin. Aşure yiyenlere de afiyetle şifa olsun. Herkese sevgilerimle.