Bahçeperim - Çay Bilgesi...

Hafta sonu geldi. Bir arada vakit geçirme zamanı... Büyük aileye sahipseniz belki de güzel bir pazar kahvaltısı düzenlersiniz. Çoluk çocuk, anne -baba, dede- nine, teyze, dayı, amca cümbür cemaat ne şenlik! 
Bir ara, Uşak'a gittiğimi biliyorsunuz. Teyzemlerde kaldığımdan, çocukken düğünde yediğim: "Topalak" yapmasını istedim.

Topalak Tabakta

Topalak, Uşak Eşme'nin düğün yemeğidir. Tekerlemesi de vardır: Eşmedir dedikleri; topalaktır yedikleri.

Teyzem de hiç kırmadı. Beraber, hem Topalak yaptık; hem de sohbet ettik. Tarifi teyzemin ağzından anlatıyorum. Ortalama on kişiliktir.
Topalak: 4-5 baş soğan, 2 su bardağı bulgur, 1 çay bardağı erik ekşisi, ince kuru biber, göz kararı un, salça, az çörek otu, tuz, karabiber.
İncecik kıyılmış soğanları, salça ile bulguru kavurarak erik ekşisiyle yarı pişireceksiniz.

Teyzem Ve Ben

Topalak Hazırlanışı

Topalak'ın hikayesine de başlayalım. Evvelden her yere kolay erişilmez elde para olmayınca da alınamazmış.

Köyün birinde; fakir gençlerden biri düğün kuracakmış. Annesi ile genci telaş sarar: "Misafirlere, ne ikram edeceklerdir?" Köyün, bilge bir teyzesi vardır. Onların ne yaptığına bakmaya gelmiştir. Ana oğul üzülürmüş. Teyze: 'Sevineceğinize ne diye üzülüyorsunuz?' demiş.

Gencin annesi: Koca ana, evde yok avuçta yok. Gelene ne yedireceğiz? Onu düşünüyorum.

Teyze: 'Durun, hele. Düğün değil mi? Hep birlik mahallede toplarız. Aşı kazana vururuz.' demiş.

Teyzem Ve Oğlu

Kuzenim Ahmet, teyzeme sürekli takılıp kızdırmakla uğraşıyor. Topalak hamuruna un eklenecek. Teyzem bir yandan hikayeye devam ediyor. 

Koca ana, bastonu almış. Mahalleye dolanmaya çıkmış. Ardından, komşular ellerinde bulgur, kiminde nohut, kuru biber, tarhana, kimi de un getirmiş.

Teyze de elinde çömlekle çıkagelmiş. 

Koca ana, herkesi komutan gibi önüne dizmiş. Komşulara birer görev vermiş. 

Koca ana:

Komşunun düğününü el birlik yapacağız. Misafirlere sulu ağza gelen bir çorba kaynatalım.

Satı Kadın da -komşulardan biri- bulguru, unu, soğanı pişirirken, düğün yerinde oynayan çocuklardan biri erik ekşisini döküverir. Hepsini bir telaş almış. Yemeği dökecekken bilge kadın durdurur.

Koca ana: Üzerine unu eleyin. Hamuru da toparlayıverin. 

Kadınlar anlam veremese de dediklerini yaparlar.  

Topalak Topları

Topalak topları olmuş. Koca Ana, kazanın birinde az yağla tarhanayı cızırdatmış. Üstüne salçayı kavurup suyu boca etmiş.  

Tarhana Cızırdarken

Küçük Aşçı

Teyzemin torunu Suna'ya aşçılık yaptırttık. Fotoğraf da gözükmemek için epey ter dökse de yine de kadraja girdi.:) Genç kız eli değmeden olur mu hiç? Yemeğin tadı çıkmaz.

Koca ana elinde kepçesi kazanın başında dururmuş. Aklına, getirdiği çömlek düşmüş. Çömlekteki etin bir kısmını da kazana katmış. Sulu mayi tıkır tıkır kaynayınca; dualarla topalakları kazana atmaya başlar. Topalaklar etle birlikte güzelce pişer.

Topalaklar Suya Atılır

Düğüne gelen misafirler ilk defa yedikleri bu yemeği pek sevmiş. Herkes birbirine adını sorarmış. Koca ana en sonunda:

"Hepimiz el birlik malzemeyi toparladık; adı da 'toparlak' olsun."  demiş. Düğün de pek kutlu ve bereketli geçmiş.
Tüm şenliklerde ahali toplanıp 'Koca ana' ya da dua ederek 'Toparlak' yapmışlar.Bugünlere gelmiş. Zamanla 'r' harfi düşmüş. Adı: Topalak, kalmış.

Dağ Eriği Ve Ekşisi

Erik ekşisi hamuruna yumurta katılmadığından; top dağılmasın ve lezzetlensin diye katılıyor. Uşak, Kütahya çevresinde yaban eriği çoktur. Bölge insanı ondan erik ekşisi, erik pestili (murabba) ve kurutarak yüzyıllardır değerlendirir. Şeker hastalarına da şifalıdır. 

Teyzemin elinden mis gibi 'Topalak' yemeğini de yedik. Elleri dert görmesin.

Hafta sonuna girdiğimiz şu dakikalarda herkesin evi şenlikli ve huzurlu olmasını diliyorum.